Nguyên nhân và cách phòng tránh bệnh xơ vữa động mạch

“Hàng năm, tại Việt Nam có khoảng 1.560.000 người mắc các bệnh xơ vữa động mạch, nguyên nhân do mỡ máu cao, ít vận động”.

Xơ vữa động mạch xảy ra khi các chất béo tích tụ ở thành mạch máu cung cấp máu cho não. Nếu không được can thiệp kịp thời, động mạch cảnh có thể tắc hoàn toàn dẫn đến đột quỵ hay tai biến, đe dọa tính mạng. Vậy nguyên nhân xơ vữa động mạch xuất phát từ đâu? Hãy cùng OHAWA tìm hiểu qua bài viết này nhé!

1. Nguyên nhân xơ vữa động mạch

Nguyên nhân gây xơ vữa động mạch xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau, cụ thể:

1.1. Cholesterol cao

Xơ vữa động mạch bắt nguồn từ việc cholesterol xấu (LDL Cholesterol) tích tụ trong động mạch máu một khoảng thời gian dài, tạo thành các mảng bám chất béo bám trên thành mạch. Những mảng bám này làm hẹp động mạch, khiến máu khó lưu thông. Dưới áp lực của máu, các mảng bám sẽ bị vỡ ra, tạo thành các cục máu đông. Chúng sẽ chặn lưu thông của máu, gây ra đột quỵ, đau tim dẫn đến tử vong. 

Cholesterol cao - Nguyên nhân gây xơ vữa động mạch

1.2. Bệnh tiểu đường

Bệnh tiểu đường (Đái tháo đường) xảy ra khi lượng đường trong máu quá cao so với mức tiêu chuẩn. Lượng đường quá cao sẽ gia tăng các mảng bám trên thành động mạch, gây viêm nhiễm mạch máu. Tích tụ một khoảng thời gian, những mảng bám này sẽ vỡ ra tạo thành những cục máu đông. Đây chính là nguyên nhân chính làm giảm sự lưu thông trong máu, gây xơ vữa động mạch. Điều này làm tăng nguy cơ tình trạng đột quỵ hoặc đau tim.

1.3. Huyết áp cao

Huyết áp cao là tình trạng gia tăng áp lực máu lên thành động mạch. Nó dẫn đến việc làm tổn thương thành động mạch của bạn, khiến các mảng bám dễ tích tụ hơn. Những mảng bám trên bao gồm chất béo, cholesterol xấu, canxi,... sẽ làm hẹp động mạch và cản trở lưu lượng máu. Khi lưu lượng máu suy giảm, cơ tim sẽ ít được hơn dẫn đến tình trạng chóng mặt, đau đầu, dễ gây đột quỵ.

Huyết áp cao gây ra bệnh xơ vữa động mạch

1.4. Tiền sử bệnh viêm

Một trong những nguyên nhân xơ vữa động mạch không thể bỏ qua tiền sử bệnh viêm. Nếu người bệnh đã từng mắc các viêm mãn tính trong tim mạch, thì nó ảnh hưởng nghiêm trọng đến thành động mạch. Bệnh viêm mãn tính sẽ làm gia tăng sản xuất cholesterol xấu trong cơ thể, đào thải những cholesterol tốt. Điều này tạo ra nhiều biến chứng nguy hiểm cho tim mạch như suy tim, đau tim, đột quỵ.

Ngoài ra, các bệnh viêm nhiễm tim mạch cũng xuất phát từ việc bổ sung axit Omega 6 quá nhiều, từ chế độ ăn nhiều dầu oliu, hạt và các loại thịt đỏ. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng bổ sung omega-6 có thể làm tăng nguy cơ viêm động mạch cao hơn 40% so với những người bình thường. 

1.5. Tuổi tác

Theo nghiên cứu trên Circulation, những người từ 65 tuổi trở lên có nguy cơ mắc xơ vữa động mạch gấp 2 lần so với người từ 45-64. Nguyên nhân là do càng lớn tuổi, thành động mạch sẽ trở nên cứng cáp, mất khả năng đồng thời việc này khiến mạch máu khó co giãn, máu khó lưu thông, kết hợp với các mảng bám tích tụ gây tắc nghẽn mạch máu. 

Những mảng bám này sẽ gia tăng dần theo tuổi tác. Các mảng bám trên bao gồm cholesterol, chất béo, canxi cùng hàng loạt chất làm hẹp động mạch và cản trở lưu thông máu. Đồng thời, khả năng miễn dịch của cơ thể sẽ suy giảm, người cao tuổi sẽ dễ mắc các bệnh về tim mạch hơn.

Tuy nhiên, trong 20 năm gần đây, nguy cơ mắc bệnh xơ vữa động mạch ở những người dưới 20 tuổi đã tăng gấp đôi. Đây là con số kỷ lục vì trước đây, những người trên 65 tuổi thường mắc bệnh. Vì thế, căn bệnh "quái ác" này đang có xu hướng trẻ hóa hơn. Nó xuất phát từ lối sinh hoạt vô điều độ, thiếu lành mạnh, lười vận động. Do đó, điều quan trọng nhất là bạn phải nhận thức các yếu tố nguy cơ gây xơ vữa động mạch và thực hiện các biện pháp phòng ngừa thích hợp.

Tuổi tác là nguyên nhân xơ vữa động mạch

1.6. Ít vận động, béo phì

Những người có xu hướng lười vận động sẽ làm chất béo tích tụ lâu dần trong cơ thể, dẫn đến tình trạng béo phì. Béo phì sẽ làm gia tăng mức cholesterol xấu, đào thải cholesterol tốt.  Lâu dần, những cholesterol xấu sẽ hình thành các mảng bám, gây tắc nghẽn mạch máu. dẫn đến việc xơ vữa động mạch. 

2. Các giai đoạn của xơ vữa động mạch

Xơ vữa động mạch trải qua 4 giai đoạn bắt đầu từ tiền xơ vữa đến vỡ những mảng bám, cụ thể:

2.1. Hư hại lớp nội mạc và phản ứng miễn dịch (Tiền xơ vữa)

Giai đoạn đầu của xơ vữa động mạch bắt đầu bằng việc hư hại nội mạch. Đây là một lớp tế bào mỏng bao phủ lớp trong cùng của thành động mạch của bạn (intima). Nó có vai trò điều hòa lưu lượng máu, bảo vệ thành động mạch và ngăn ngừa máu đông. Khi lớp nội mạc bị tổn thương từ cholesterol xấu cao và độc tố thuốc làm cho bạch cầu di chuyển đến vị trí tổn thương. Những tế bào này sẽ tập trung lại và gây viêm trong thành động mạch. 

2.2. Hình thành vệt mỡ (Xơ vữa) 

Trong giai đoạn này các tế bào bạch cầu, cụ thể là đại thực bào sẽ xâm nhập nơi tổn thương. Sau đó, nó sẽ tích tụ cholesterol, chất béo,... để tạo thành mảng bám. Những mảng bám này sẽ hình thành một vệt mỡ màu vàng. Những hoạt động liên tục lớp vệt mỡ này càng làm lớp nội mạc động mạch bạn hư hại nhanh hơn.

 

Hình thành vệt mỡ (xơ vữa) động mạch

2.3. Mảng xơ vữa phát triển (Xơ cứng)

Sau khoảng thời gian tích tụ, dấu vết mỡ nhỏ bé đã biến thành một mảng xơ vữa "khổng lồ". Sau đó, trên mảng xơ vữa sẽ xuất hiện một màng sợi (được tạo thành từ các tế bào cơ trơn). Nó có tác dụng làm mảng bám cứng và xơ hơn. Những mảng bám này sẽ thu hẹp lỗ mở của động mạch (lumen), gây cản trở lưu thông máu.

2.4. Vỡ mảng xơ vữa (Vỡ mảng bám) 

Cuối cùng, những cục máu đông hình thành trong động mạch của bạn do vỡ mảng xơ vữa hoặc bào mòn mảng xơ vữa. Nó xuất hiện khi màng sợi bao phủ mảng xơ vữa bị bung ra. Các cục máu đông sẽ làm xơ vữa động mạch, đột quỵ.

Vỡ mảng bám xơ vữa gây ra tắc nghẽn mạch máu

3. Hướng dẫn cách phòng bệnh hiệu quả nhất

Để phòng ngừa xơ vữa động mạch, bạn nên thay đổi lối sống tích cực, nên bổ sung các thực phẩm có lợi cho sức khỏe tim mạch, tránh xa sử dụng chất kích thích. Dưới đây là các phương pháp

3.1. Hạn chế bổ sung Omega 6, tập trung hấp thụ Omega 3

Việc bổ sung quá nhiều Omega 6 từ dầu oliu, hướng dương, dầu bắp dễ gây ra tình trạng viêm nội mạc trong động mạch. Nó không chỉ làm tăng nguy cơ mắc bệnh xơ vữa động mạch mà còn ảnh hưởng đến quá trình hồi phục sức khỏe. Các bác sĩ khuyên rằng mọi người nên bổ sung nhiều Omega 3 từ trái trái cây, thịt cá hồi, cá trích, các loại ngũ cốc, dầu hạt lanh.  Đây là loại axit có khả năng giảm lượng cholesterol xấu trong máu, kháng viêm mạnh mẽ. 

Dầu hạt lanh OHAWA giàu hàm lượng OMEGA 3

Hiện nay, đa số trong bữa ăn hàng ngày của mọi người không cung cấp đủ lượng Omega -3 cần thiết cho cơ thể. Theo các chuyên gia, người lớn nên cung cấp hàm lượng Omega -3  từ 1 - 1.6 gram/ ngày, trẻ em từ 0.7 - 0.9 gram/ ngày để phòng ngừa các bệnh tim mạch. 

3.2. Hạn chế ăn thịt đỏ, nội tạng động vật

Hầu hết những loại thịt đỏ, nội tạng động vật sở hữu nhiều chất béo bão hòa. Đây là tác nhân chính làm gia tăng cholesterol xấu trong máu, đào thải các lượng cholesterol tốt ra ngoài cơ thể. Các cholesterol xấu tích tụ khoảng thời gian dài sẽ tạo ra các mảng bám trong thành động mạch dẫn đến đột quỵ. Nó ngăn cản các lưu lượng máu đi đến tim, não và các cơ quan khác dẫn đến tình trạng xơ vữa động mạch. 

Hạn chế ăn thịt đỏ động vật 

3.3. Chăm chỉ vận động cơ thể

Theo các bác sĩ, mỗi người nên vận động tối thiểu 30 phút/ ngày để ngăn ngừa bệnh xơ vữa động mạch. Với những bạn mới bắt đầu tập luyện, bạn nên đi bộ, chạy bộ khoảng 1000-3000 bước sau đó tăng dần mức độ theo thời gian. Ngoài ra, bạn cũng có thể tập nhảy Aerobics, tập Yoga, nâng tạ,...để giữ cơ thể luôn khỏe mạnh. Tuy nhiên, trước khi tập bài tập luyện nào thì nên tham khảo ý kiến của bác sĩ trước.